Aan het begin van het nieuwe jaar maak ik altijd even tijd voor een terugblik op het voorgaande jaar. In de loop van 2022 werd duidelijk welke sporen corona heeft nagelaten: een aantal meditatieactiviteiten is stil komen te liggen. Zelfs sloot een van mijn geliefde centra, het Graalhuis, helemaal de deuren. Desondanks was het een vol jaar. Een paar mooie pareltjes (te midden van veel meer) licht ik eruit.
1) Lectorentraining
Dit jaar kwamen er na lange tijd weer vragen om toerusting. Op verzoek van Wielie Elhorst trainde ik een groep lectoren in de protestantse gemeente van Bussum. En alsof het aanstekelijk is, stond ik even later in Oud-Beyerland en na de zomer in Velp. ‘Steeds als wij vinden dat iemand al heel goed leest, heb jij nog goede suggesties waardoor het toch weer beter wordt’, vertelde een deelnemer aan de training in de protestantse gemeente in Velp. (foto: preekstoel in de nieuwe Open Hof, Oud-Beyerland, 2010)
2) Heilige Nachten
Het jaar begon en eindigde met een Heilige-Nachtenretraite voor de kersttijd. Deze heeft nu drie edities gekend met het laatste jaar meer dan zestig deelnemers over heel Nederland. Het format is goed. In het programma kan ik mijn liefde voor verhalen en mijn kennis over rituele tradities kwijt. In combinatie met de meditaties via YouTube kunnen de deelnemers thuis een periode beleven van verstilling, bezinning en inspiratie.
“Ik heb enorm genoten van de Heilige Nachten; wat een cadeau aan mezelf. Rustgevend en tegelijk prikkelend. Het geeft me een vage weemoed dat het voorbij is. Het komend jaar ga ik iedere maand tijd maken om terug te kijken naar het kaartje dat ik gemaakt heb voor die maand.” – Karin
3) Bezinningsdag over Eva en Maria
Een groep uit de Marekerk van De Meern hield voor het eerst sinds corona weer een bezinningsweekend. Mij hadden ze gevraagd om een programma over Maria en Eva. Het werd een dag over de boodschappen die vrouwen in de kerk hebben meegekregen, en over de inspiratie die Maria én Eva bieden. Een mix van informatie, uitwisseling, meditatie en creatief bezig zijn. Ik vond het een eer om met deze groep te mogen werken.
4) Sterrenkindjesviering
Voor mensen die een kindje verloren organiseerde ik samen met Sophie Albers een sterrenkindjesviering op 28 december. Voor het eerst – na twee coronalockdowns – kon de avond doorgaan volgens plan. Met een kleine groep deelneemsters legden we een verbinding tussen het kerstkind en de kindjes die we moeten missen, met de gaven van de drie koningen die over de geboorte heen vooruitwijzen naar de dood, de liefde en verbinding over de dood heen. De sterrenkindjesviering is onderdeel van het krachtdagenproject.
5) Lezingen
Ook onder de lezingen die ik gaf zijn er pareltjes: zo verzorgde ik voor de Noorderlichtgemeente in Zeist een thema-ochtend over de symboliek van het paastriduum. Op het jubileumsymposium van het Instituut voor Liturgische en Rituele Studies (IRiLiS) sprak ik over hoe ik nieuwe rituelen ontwikkel op basis van oude tradities. Dit was ook het thema van een lezing die ik op uitnodiging van Sam Goyvaerts gaf op de najaarsbijeenkomst van het Genootschap voor Liturgiestudie.
6) Ritueel tutorials
Een hobby die uit de hand gelopen is: filmen en video’s monteren is tijdrovend maar zo leuk om te doen. Ik maakte dit jaar drie nieuwe video’s in de serie ritueel tutorials op mijn YouTube-kanaal ‘Schatgraver in de traditie’: een ritueelvideo bij de Goede Week en Pasen, een ritueelvideo voor Allerzielen en een ritueelvideo voor de Advent. De ritueel tutorials helpen mensen thuis om met rituelen vorm te geven aan de grote en kleine momenten op de kalender.
7) Labyrint
Een van de schatten uit de traditie waar ik meer over wil weten, is het labyrint. Dit jaar heb ik mezelf een cursus ‘Werken met het labyrint’ bij het Jungiaans Instituut cadeau gedaan. Hij kwam al meteen terug in de Heilige Nachten en in de Sterrenkindjesviering. Het labyrint zal vaker terugkomen in de meditaties en andere activiteiten.
8) Meer liturgische toerusting
Op verzoek van Franneke Hoeks was ik in de San Salvatorgemeenschap in ‘s-Hertogenbosch. Daar begeleidde ik een liturgische inspiratiemiddag voor de voorgangers. Een mooie middag waarin de voorgangers – deels professioneel en deels goed opgeleide vrijwilligers – via de belangrijkste symbolen van de liturgie verkenden en met elkaar uitwisselden wat de kern is van hun liturgische spiritualiteit.
9) Liturgisch voorgaan
Als gastvoorganger ben ik vliegende kiep in meerdere gemeenschappen. Dit jaar voor het eerst in de Antoniuskerk / stadsklooster in Utrecht. Het was een eer dat ik hier in november een zegen mocht uitspreken over zuster Mia Maesen, die na meer dan vijftig jaar betrokkenheid bij Lombok haar thuis hier moest inruilen voor het moederhuis.
10) Schatten in de traditie op schrift
Dit jaar heb ik een oude droom kunnen waarmaken: ik heb een Mariavesper ontworpen met nieuwe antifonen, suggesties voor psalmen, lezingen en gebeden. Op basis van Bijbelse teksten, zoals de traditie vraagt, en hedendaags van toon. Beter bruikbaar in een oecumenische context dan de traditionele Mariavesper. Hij is gepubliceerd in Vieren (2022-3).
Een ander artikel waar ik met plezier aan gewerkt heb is een stuk over Maria lactans voor het themanummer ‘melk’ van Open Deur (septembernummer). Dit artikel, hoe in de traditie niet alleen Maria, maar ook Jezus voorgesteld wordt met borsten om de gelovigen te voeden, past in het naar boven halen van queer lijntjes in de traditie.
Ik ben nog lang niet op de bodem met schatgraven. Oude tradities blijken een enorm actuele kracht te bezitten, zoals de krachtdagen bewijzen. In het voorjaar komt er weer een Draag-krachtdag met Christoffel en op 28 december de jaarlijkse Sterrenkindjesviering. Ik wil dit jaar een nieuwe krachtdag erbij ontwikkelen: een dag voor mensen met een psychiatrische achtergrond. Een dag om in je kracht te gaan staan, aan de hand van een verhaal van een wonderbaarlijke vrouw die drie levens heeft gehad, de – gestigmatiseerde – heilige Christina Mirabilis.
Verder vind ik meditaties en retraites heerlijk om te doen. En op verzoek kom ik liturgische toerusting geven. Dank voor alle samenwerking en graag tot ziens in 2023.
